مدیتیشن به معنای متمرکز کردن ذهن دربدن است که در آن شخص به آرامی توجه را به درون خود میبرد تا به آرامش جسمی و ذهنی دست پیدا کند.مدیتیشن تمرکز، آرامش و همچنین کاهش درد و افزایش بهبودی سلامت انسان را به همراه دارد.
آشنایی با مدیتیشن
مدیتیشن (Meditation) در فرهنگ لغت به معنی مراقبه، تفکر و پرهیزگاری است. تکنیک های مدیتیشن باعث میشوند که بدن، ذهن و احساسات بتوانند به سهولت به هماهنگی و تمرکز برسند. تکنیک هایی که باعث خالی شدن ذهن از محتویات زندگی گذشته و یا آرزوهای آینده و سموم جسمی است. چرا که ذهن شلوغ و سرگردان، هرگز نمیتواند در مسائل مختلف تمرکز لازم را برای ارتقا توانایی های خود، و اتحاد با دو بعد جسمانی و روحانی، ایجاد نماید.تمرینات مدیتیشن موجب آرامش، سلامتی و طول عمر انسان میگردند. انجام حرکات مدیتیشن
تاریخچه مدیتیشن
مدیتیشن سالهای سال است که انجام میشود. مذاهب مختلف در سر تا سر جهان روشهای متنوعی از تمرینات مدیتیشن را ارائه داده اند.تاریخچه مدیتیشن به هندوئیزم برمی گردد ولی محبوبیتش را در ده های 60 و 70 در جوامع غربی پیدا کرده است. بیشتر در بین هیپی ها استقبال شد و آنها با یوگا و هیپنوتیزم از مدیتیشن خیلی استفاده کردند. در واقع از مدیتیشن به عنوان عاملی برای آرامش درون استفاده میکردند و میخواستند که در این دنیای پر از استرس با مدیتیشن به آرامش برسند.
انواع مدیتیشن
به طور کلی دو نوع مدیتیشن وجود دارد.
مدیتیشن از طریق تمرکز
مدیتیشن از طریق تفکر
در مدیتیشن از طریق تمرکز فرد توجه خود را بر روی تنفس، تصویر واقعی یا خیالی، یک صدا، کلمه یا عبارتی که به آرامی یا با صدای بلند تکرار میشود (مانترا)، و یا بر حرکات مشخص مانند حرکات تای چی، یوگا، چی کونگ متمرکز میکند. به دنبال تمرکز، نگرانی و اضطراب محو شده احساس آرامش جای آن را میگیرد. این آرامش اثرات فیزیولوژیک مفیدی بر بدن دارد.
درمدیتیشن(TM) شما یک کلمه یا صوت ساده (که مانترا نامیده میشود ) و یا دیدن یک گل زرد یا هرچیز دیگری که بتواند تمرکزی در شما بوجود آورد را در طول زمان مدیتیشن با خود تکرار میکنید تا افکار خود را متمرکز کنید و به حالت آرامش برسید.
مدیتیشن تنفسی, تمرکز بر فرایند دم و بازدم، برای کمک به روشن شدن ذهن است.
مدیتیشن تمرکزی (mindfulness), تمرکز روی زمان حال، قدردانی از افکاری که به سطح میآیند و مشاهده آنها بدون قضاوت است.(مراقبه سرشار ازسکوت اتصال با طبیعت وعدم پیش داوری است)
فواید مدیتیشن
بسیاری از پزشکان، مدیتیشن را به عنوان یک روش مفید درمانی به منظور آرامش بیشتر در استرس و اضطراب های روزانه، پایین آورندن فشار خون و تنفس بهتر مبتلایان به آسم و … توصیه میکنند. در بعضی موارد مدیتیشن به منظور یک روش درمانی مکمل در کنار بسیاری از درمانها به بیمار توصیه میگردد. بهر بردن از مدیتیشن برای درمان چیز جدیدی نیست. بهبودی بوسیله این روش از دیر باز در سراسر جهان و در فرهنگهای قدیم وجود داشته و در ادیان مختلف به آن اشاره شده است. در حقیقت بطور عملی بسیاری از گروههای مذهبی مدیتیشن را در صورتهای مختلفی به اجرا در میآورند و ارزش آن در تمرکز، آرامش و همچنین کاهش درد و افزایش بهبودی سلامت انسان از سالیان گذشته امری کاملاً اثبات شده است. انجام تمرینات مدیتیشن برای بیشتر افراد بی خطر است.
مراحل مدیتیشن
آسودگی از شکایت های روان تنی
در مرحله نخست، نوآموز میبایست کاملاً اعتقاد داشته باشید که هدف او از این تمرینات چیست ؟ زیرا تا زمانی که به این تکنیک ها اعتقاد پیدا نکرده است نتیجه خوبی نمیگیرد. سپس دقت کنید که محیطی مناسب از نظر جا و مکان را برای این تمرینات انتخاب کنید .بهتر است محلی را که انتحاب میکنید نسبتاً نه زیاد نرم باشد و نه زیاد سخت و ناهموار. سعی کنید که خود را در کانون انرژی های مثبت که همان (رو به کعبه) «رو به قبله» است قراردهید. میتوانید نا اندیشه ای درست آن فضا را فضایی ،کاملاً روحانی و معنوی بسازید. اگر احیاناً قرار ملاقاتی دارید و یا زنگ تلفن یا زنگ ساعت مزاحمتی برای شما فراهم میآورد آنها را از محل انجام تمرینات خود دور کنید. مهم ترین مرحله برای شروع کار این است که نوآموز زمان خاصی را برای انجام مدیتیشن قبل از شروع تمرین در ذهن خود تعیین کند. میتوانید در ابتدا تمرین زمان 15 دقیقه تا 30 دقیقه را انتخاب و در ذهن خود آنرا چند بار تکرار کند. البته اگر نو آموز علاقه داشت میتواند در مراحل بعدی این زمان را طولانی تر کند. مثلاً زمان آنرا تا یک ساعت نیزافزایش دهد. بایست دقت داشته باشید که با انجام این امور میخواهید فکر و روح خود را تصفیه کنید نه اینکه برای خود تصاویر تخیلی و خرافی بسازد. زیرا نباید این گونه تمرینات، ما را به خرافه بکشاند.گوهر آدمی خداگونه است، بنابراین میباید قدم به قدم بر شادی ها و اندوه های گذرا وتعلقات پوچ غلبه کرد.
مدیتیشن و آرامش روحی
مدیتیشن شمارش نفس ها
در مراحل مدیتیشین هدف اصلی ما انجام کاری در زمانی، مشخص است. در این مرحله شمارش دم و بازدم خود را بایست به صورت ریتم خاص در آورده، یعنی تنها کاری که در آن زمان بایست به آن توجه کرد و انجام داد، شمارش تعداد بازدم هاست. در این تمرین تلاش این است حتی الامکان و بطور کامل فقط به تنفس خود توجه داشته باشید و در صورت پراکنده شدن افکارتان به آرامی باز به این فعالیت بازگردید. تا وقتی افکار و ادراک شما آگاهانه باشد به این معنی است که از دستورات اصلی این تمرین منحرف شده اید از اینرو بهتر است شمارش را تا عدد چهار ادامه داده سپس از یک شروع کنید وقتی احساس میکنید به شمارش یا هر چیز دیگر میاندیشید از مسیر اصلی منحرف شده اید سعی کنید به آرامی به شمارش بازگردید اگر احساس کردید که تنفستان تغییر کرده این هم میتواند یک فرار ذهنی باشد .تصور کنید بسیار آرام و راحت د رکف دریاچه ای با آبی زلال نشسته اید میدانید که حبابهای بزرگ چقدر آرام تاسطح آب بالا میآیند اندیشه احساس و درک خود را چون حبابی در فضای دریا تصور کنید که از این فضا عبور کرده و از آن خارج میشود برای کامل کردن این مرحله از پنج تا هفت یا هشت ثانیه وقت لازم است وقتی فکر یا احساسی در شما پدید میآید در همین مدت بسادگی آنرا میبینید تا وقتی از آب گذشته و از فضای دید شما خارج شود سپس تصور حباب دوم را شروع کنید تا الی آخر.
راحتی خیال
اساس این روش تعمق و تامل بر حرکات موزونی است که خود به خود در جسم ایجاد میشوند مکان یا وضعیتی راحت را یافته دستهای خود را روی سینه یا شکم قرار دهید بسیاری از افراد ترجیح میدهند این تمرین را به حال نشسته روی زمین انجام دهند اما نشستن روی یک صندلی راحت نیز مطلوب است انگشتان خود را کاملا باز کنید بطوری که یکدیگر را لمس نکنند دستهای خود را هم باز کنید حرکات سینه و شکم را که زیر انگشتان اتفاق میافتد باید کاملا حس کنید فعالانه مشاهده و با قدرت بررسی کنید هرگاه حس کردید در حال تفسیر ادراک خود با استفاده از کلمات هستید. متوجه باشید از اصول مدیتیشن منحرف شده و باید به آرامی دوباره خود را به جای اصلی بازگردانید همچنین اگر تغییری در حرکات تنفسی خود احساس کردید یا اندیشه شما به اتفاقاتی که در درونتان میگذرد کاملا متمرکز شد فوراً به جای اولیه برگردید اصولا تمام موارد شبیه به مدتیتشن های قبل است با این تفاوت که به جای چشم از انگشتان و بجای شی طبیعی از حرکات منظم جسم خود استفاده میکنید.دو هفته اول را با پانزده دقیقه در هر جلسه آغاز کنید پس از پایان این مدت در صورتی که حس کردید برایتان مناسب نیست آنرا بکلی قطع کرده و در غیر این صورت زمان آن را برای هفته سوم و چهارم به بیست و پنج دقیقه افزایش دهید پس از یک ماه میتوانید تصمیم گرفته و در صورت مفید بودن این روش آنرا در برنامه مدیتیشن خود مورد استفاده قرار دهید.
مدتیشن مانترا ( یا ذکر گفتن )
این مدتیشن بیشتر از انواع دیگر مورد استفاده قرار میگیرد. در این روش کلمه عبارت یا جمله ای که مانترا نامیم بصورت ذکر بارها خوانده میشود. مثل مانترای شرقی « اوم » ویا « خدایا کمکم کن » و یا « یا هو » باید توجه داشته باشید در این مرحله نوآموزحتماً باید زیر نظر استاد اینگونه تمرینات را انجام دهد.درغیر این صورت مشکلات فراوانی برای او بوجود خواهد آمد.
هشدارها
در تمرینات مدیتیشن برخی از افراد ممکن است نتوانند به آن آرامشی که مورد نظرشان بوده ویاانتظارش را داشتن برسند و کوشش ناموفق، آنها ممکن است باعث اضطراب و استرس بیشتر آنان شود.باید بدانید که درتمرینات مدیتیشین صبر و حوصله و پشتکار سه عمل اصلی موفقیت بشمار میرود واگر نوآموز شتابی براین اعمال داشته باشد نتیجه خوبی از این تمرینات نمیگیرد. اگر نشانه هایی مانند سردرد، نفس نفس زدن، خستگی یا دردهای مزمن باعث نگرانی بیشتر شما شد, بدون نگرانی ادامه تمرینات مدیتیشن را قطع کنید و به پزشک و یا مشاور خود مراجعه کنید. در مواردی نیز وقتی نوآموز به حالت عمیق مدیتیشن میرود، در آن حالت برخی افراد از خاطرات فراموش شده گذشته خود مثل، آزار و اذیت های دوران کودکی خود آگاه میشوند و پذیرش این خاطرات برایشان بسیار سخت است و از یاد آوری آنها رنج میبرند. باید عرض کنم که این مورد اصلاً مهم نیست و شما نباید از این گونه خاطرات فرار کنید چرا که شما هرگزنباید بگزاریدافکار منفی را که در مدت انجام مدیتیشین به ذهن شما میآید را از خود دور کنید، چرا که ما اساساً مدیتیشین میکنیم تا این افکار زائد که سالیان سال در ذهن ما انباشته و پوسیده شده است را خالی کنیم. و وقتی شما از بالا آمدن آنها از لایه های زیرین مغز خود جلو گیری میکنید دیگر نمیگزارید هدف اصلی مدیتیشین شکل پذیرد.
مدیتیشن چیست؟